१९४७ ते १९५९ या बारा वर्षांच्या कालखंडात विविध कारणे बडोदे, इंदूर, सातारा आणि मिरज या ठिकाणी श्री. वि. स. खांडेकरांनी चार वाङ्मयीन भाषणांचा अंतर्भाव या पुस्तकात केला आहे. सुरुवातीच्या पुढे क्षेत्रीय साहित्य भूकंप, अनेक ज्वालामुखी जागृत, पुष्कळ जुने लेखक मागे, अगणित नवे साहित्य उदयाला आले. साहित्य समस्या बदलल्या. वाङ्मयीन मूल्ये व जीवनमूल्ये यांच्याकडे पाहण्यासाठी पर्यायी पर्यायाकडे. तंत्र, आशय, आकृतिबंध, इतर शास्त्रातील शब्दांचे भाव बदलले. संगृहीत या भाषणांत मात्र त्या विशिष्ट काळाला अनुसरून निरनिराळ्या विषयांचा विचार केला आहे. हे मुख्य चिंतन खुद्द श्री. खांडेकर लेखनातील गुणावगुण मीमांसा न्यायाधीशांचे निश्चित जसे टीकाकार ठरवेल, तसेच मराठी वाङ्मयाच्या आजउद्याच्या अभ्यासकांना या कालखंड मूल्यमापन अधिकारही अत्यंत उपयुक्त ठरेल.